Wetgeving voor werken in besloten ruimten

Wat moet u doen om ervoor te zorgen dat uw medewerkers of derden op een veilige en gezonde manier hun werkzaamheden in en bij besloten ruimten kunnen uitvoeren? En hoe daarbij te voldoen aan de wetgeving? Deze twee vragen zijn sneller gesteld dan beantwoord. Wat vanuit de wetgeving als een paal boven water staat, is dat mensen veilig en gezond moeten kunnen werken.

Samen zijn werkgevers, werknemers en opdrachtgevers verantwoordelijk voor de veiligheid van medewerkers die werkzaamheden in en nabij besloten ruimten uitvoeren. Bij een onverhoopt incident is een gebouweigenaar ook aansprakelijk als hij of zij niet voor een veilige (werk)omgeving gezorgd heeft. Om tot een veilige werksituatie in besloten ruimten te komen, is het belangrijk een aantal stappen te zetten. Van inventarisatie en identificatie van besloten ruimten en risico’s tot het opstellen en communiceren van procedures en van trainingen tot de aanschaf van de juiste arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM).

Om daarin te ondersteunen werkt Eurosafe met de Safety Circle. Dit integrale veiligheidsconcept ondersteunt opdrachtgevers bij het creëren van een veilige werkomgeving. Door met deze systematiek te werken en daarin de juiste stappen te zetten, kunt u uw verplichtingen ten aanzien van veilig en gezond werken vanuit de wetgeving in belangrijke mate afdekken.

Meer weten over hoe en wanneer welke stappen te zetten?

In een Plan van Aanpak (PvA) legt u vast wanneer welke beheersmaatregelen genomen dienen te zijn om de risico’s voortkomend uit de RI&E in te perken. Het PvA is, zoals weergegeven in artikel 5 van de Arbowet, een onderdeel van de RI&E en valt dan ook onder artikel 3 van de Arbowet over het te voeren arbeidsomstandighedenbeleid door werkgevers.

Voorbeelden van beheersmaatregelen ten aanzien van besloten ruimten zijn:

• het trainen van medewerkers of derden in het redden en evacueren van een collega bij een onverhoopte calamiteit;

• het aanbrengen van vaste voeten bij tanks om daarin een davitarm te kunnen plaatsen om een medewerker veilig af te kunnen laten dalen en weer naar boven te kunnen halen;

• de inzet van een stand-by rescue team tijdens een stop;

• het aanschaffen van mobiele verlichting en ventilatoren om voldoende licht te hebben bij de uit te voeren werkzaamheden en om de ruimte te kunnen van frisse lucht te voorzien.

Het vraagt de nodige technische kennis, vaardigheden en ervaring om veiligheidsvoorzieningen conform de voorschriften van fabrikanten en de geldende normen te plaatsen en te monteren. Zo is het cruciaal te weten met hoeveel kN een bevestigingsmiddel aangedraaid dient te worden om een voet voor een davitarm te monteren. Deze voet en de gebruikte bevestigingsmiddelen dienen de krachten die vrijkomen bij een val aan een davitarm op te kunnen vangen. Het inzetten van passende arbeidsmiddelen, een montage op de juiste manier en tijdige keuring en onderhoud maken een belangrijk deel uit van artikel 3 van de Arbowet, artikel 7.5 in het Arbobesluit en artikel 7:658 uit het Burgerlijk Wetboek.

Training in het veilig en gezond uitvoeren van werkzaamheden is een vereiste vanuit de Arbowet (artikel 8 over training en onderricht). Gerichte product- en installatietraining in veiligheidsvoorzieningen is extra belangrijk omdat het niet alleen om de veiligheid van uitvoerenden gaat maar ook om de veiligheid en gezond van gebruikers van de voorzieningen en middelen. Het is aan te bevelen te werken met aantoonbaar gecertificeerde installateurs om te borgen dat veiligheidsvoorzieningen op de juiste manier en conform de fabrikantvoorschriften door gecertificeerde medewerkers worden aangebracht.

Ook als bezitter van een opstal (gebouwen en werken die duurzaam met de grond verenigd zijn), is het van belang te borgen dat klim- en (val)veiligheidsvoorzieningen op de juiste manier en conform de voorschriften en normen aangebracht worden. Onder andere vanuit de aansprakelijkheid voor personen en zaken vanuit Boek 6, Afdeling 2, artikel 174 van het Burgerlijk Wetboek en, indien van toepassing, vanuit de Woningwet onder artikel 1a en b en artikel 2.

Zijn de werkzaamheden anders dan in een bedrijfs RI&E is vastgelegd of brengen de werkomstandigheden en werkplek aanvullende risico’s met zich mee zoals lassen in een tank waarin een explosiegevaarlijke stof heeft gezeten, dan helpt een TRA om de risico’s te bepalen en gerichte beheersmaatregelen vast te stellen om het werk veilig en gezond uit te kunnen voeren.

De opdrachtgever dient te zorgen voor een Veiligheids- en Gezondheidsplan (V&G plan) als het bouwproject aangemeld moet worden bij de Inspectie SZW en/of  als het project bijzondere gevaren met zich meebrengt. In dit plan beschrijft hoe de hoofd- en onderaannemer(s) gaan samenwerken, welke gevaren en risico’s zich voor zouden kunnen doen tijdens de uitvoering en welke maatregelen genomen (moeten) worden om de veiligheid en gezondheid op de bouwplaats te waarborgen. Denk aan het bouwen van een steiger in een grote silo om het risico op vallen bij inspecties en onderhoud van de wanden in te perken en het inzetten van een mobiele davitarm zodat uitvoerenden aangelijnd in een ontgraving kunnen werken.

Voorafgaand aan de aanvang van de daadwerkelijke werkzaamheden, is het zaak een Last Minute Risk Analysis (LMRA) uit te voeren zodat uitvoerenden er zeker van zijn dat zij hun werk zonder vooraf onderkende en ondervangen veiligheids- en gezondheidsrisico’s uit kunnen voeren.

Heldere kaders en een groter veiligheidsbewustzijn verlagen risico’s
Om ervoor te zorgen dat eenieder weet hoe werkzaamheden veilig en gezond uit te voeren en welke veiligheidsvoorzieningen en middelen waar beschikbaar zijn, is het zaak duidelijke richtlijnen op te stellen, aanwezige veiligheidsvoorzieningen- en middelen in beeld te brengen gerichte afspraken te maken en alle relevante zaken op een gestructureerde manier vast te leggen. Datzelfde geldt voor het vastleggen waar en wanneer welke aanvullende maatregelen genomen moeten worden. Deze heldere kaders verbeteren het veiligheidsbewustzijn onder uw medewerkers en onder derden die werkzaamheden voor u of namens u uitvoeren en verlagen het risico op incidenten en aansprakelijkheidskwesties.

Beleid rondom onverhoopte calamiteiten
Ook al heeft u alle voorzorgsmaatregelen genomen om risico’s tot een minimum te beperken, toch is er altijd een kans op een veiligheidsincident. Neem daarom eerste hulpverlening, redding en evacuatie van werknemers en andere aanwezige personen, brandbestrijding en communicatie met de hulpdiensten op in uw beleid. Zo voldoet u aan de eisen zoals gesteld in artikel 3 van de Arbowet.

Inzet van veiligheidskundigen, rope access specialisten en stand-by rescue teams voor optimale veiligheid
De inzet van externe veiligheidskundigen, rope access specialisten of een stand-by rescue team bij risicovolle, complexe of grootschalige projecten zoals stops in de industrie kan van waarde zijn om de veiligheid en gezondheid van uitvoerend personeel te waarborgen. Zij bewaken de veiligheid en gezondheid, voeren werkzaamheden uit op moeilijk bereikbare plaatsen en grijpen in bij calamiteiten.

Vroegtijdig veiligheidsadvies voor maximale impact op veiligheid, kosten en efficiency
Voorkomen is beter dan genezen. Daarom is het van belang om in uw beleid ook het vroegtijdig inwinnen van veiligheidsadvies op te nemen. Zo bewerkstelligt u een optimaal effect op veiligheid, efficiëntie en kosten. Dit geldt voor geplande werkzaamheden in besloten ruimten, het bouwen van een constructie of bijvoorbeeld een schip of windturbine of bij het voorbereiden op een calamiteit die niet voor de hand ligt zoals een kind dat in een diepe put valt. Op deze manier zorgt u ervoor dat ontwikkelingen in relevante wetgeving en normen en de impact die deze ontwikkelingen kunnen hebben op uw bedrijfsprocessen en organisatie vanaf het begin meegenomen worden.

Zorgvuldig onderhoud en tijdige keuring & inspectie voorkomen onvoorziene kosten en onveilige situaties en reduceren uw aansprakelijkheid. Arbeidsmiddelen waaronder veiligheidsvoorzieningen zoals driepoten, hijsbokken en davitarmen en persoonlijke beschermingsmiddelen moeten periodiek door gekwalificeerde keurmeesters gekeurd en onderhouden worden. Niet alleen vanuit de Nederlandse en Europese wetgever maar ook vanuit fabrikanten met het oog op hun productgarantie en -aansprakelijkheid. Dit wordt onder andere gevraagd vanuit de Arbowet onder artikel 3, artikel 7.5 van het Arbobesluit en in artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek als het gaat om de inzet en het onderhoud van arbeidsmiddelen. Tijdige keuringen en zorgvuldig onderhoud voorkomen onveilige situaties, aansprakelijkheidskwesties en onvoorziene kosten. Ook als bezitter van een opstal/eigenaar is dit van belang gezien de aansprakelijkheid voor personen en zaken vanuit Boek 6, Afdeling 2, artikel 174 van het Burgerlijk Wetboek. Dit geldt ook voor  de Woningwet onder artikel 1a en b en artikel 2 indien van toepassing.

Keuring & onderhoud conform de geldende wet- en regelgeving, normen en voorschriften
Net als bij het monteren en installeren veiligheidsvoorzieningen voor het betreden van en redden uit besloten ruimten, is het werken met een aantoonbaar geautoriseerde en gecertificeerde partij  belangrijk. Zo weet u dat veiligheidsvoorzieningen op de juiste manier en conform de geldende wet- en regelgeving, normen en voorschriften geïnspecteerd, gekeurd en onderhouden worden en kunt u dit aantonen bij een onverhoopt incident.

Een sluitende keurings- en onderhoudsadministratie borgt veiligheid en bespaart kosten
Om de veiligheid en lopende productgaranties van uw voorzieningen en middelen zeker te stellen, is het van belang bij levering/ montage vast te leggen vast wanneer welke voorzieningen en middelen geleverd en waar van toepassing geïnstalleerd zijn. Om ervoor te zorgen dat uw keurings- en onderhoudsadministratie sluitend is, is het zaak om ook de certificaten en wanneer de voorziening/ het middel weer gekeurd moet worden vast te leggen. Zo voorkomt u dat u bepaalde middelen niet kunt gebruiken omdat deze niet gekeurd of correct onderhouden zijn en dat u daarom tijdelijk andere middelen dient te huren of zelfs aan te schaffen.